1. Çîroka Bajarê Wanê: Ji Medan Hetta Osmaniyan

A. Navê Wanê:
Navê "Wan"ê ji zimanê Urartû (Biayînî) tê, ji peyva "Biane" (avê zêde) an jî "Van" (avahiya kevnare). Di çavkaniyên Kurdî de wek Wan tê binavkirin.

B. Dîroka Wanê:

• Serdema Urartû (900-600 B.Z.): Paytexta Tuşpa li ser girava Wanê bû, bi keleh û kanalên avê yên bêhempa.
• Med û Pers (600-300 B.Z.): Di bin desthilatiya Key Kyaxares de bajar bûye navenda stratejîk.
• Serdema Kurdan (10-19. Sedsal): Mîrnişînên Kurd ên mîna Rewadiyan li vir hukm kirin.
• Şerê Cîhanî yê Yekem: Wan di navbera Osmaniyan û Rûsan de qezenç kir.

2. Xwezaya Wanê: Ji Golan Hetta Çiyayan

A. Gola Wanê:

• Şînbûna Wê: Di bin tavê de wek ewrê şîn dibiriqe.
• Adira Gola Wanê (Akdamar): Dêra Suryanî ya 10. sedsalî bi nexşên dîrokî.
• Çîrok: "Gola Wanê ne tenê av e; ew aştiya dîrokê vedide."

B. Çiyayên bilind:

1. Çiyayê Nemrûd (2.150 m): Ji bo seyrana tavêşûnê.
2. Çiyayê Ertûş (3.200 m): Ji bo çiyageriyê û dîtina kevokan.

C. Gundê Edremît (Edremit):

• Kaniyên Germ: Avên germ ên ji bo tenduristiyê.
• Baxçeyên Mêwê: Hêşîna Wanê û sêva Sor.

D. Kela Wanê (Tuşpa):

• Dîwarên Urartû: Bi nivîsên kevnar ên cûdî.
• Nêrîna Golan: Ji vê kelê, dîmenek bêhempa ya Gola Wanê heye.

3. Çanda Wanê: Ji Pistên Hetta Kiliman

A. Xwarinên Taybet:

1. Murtuqa: Nanê taybet bi mastê û hingivê.
2. Tandir: Goştê biraştî li nav erdê.
3. Keledoş

B. Festîval û Çalakî:

• Newroz li Qereçoxê: Bi dansa govendê û agirê mezin.
• Festîvala Hêşîna Wanê: Di tîrmehê de, li gundê Edremîtê.

C. Hunerên Destî:

• Kilimên Wanê: Bi rengên sor û zer ên ji riwekên herêmê.
• Şaşikên Berfê: Ji kevirên kuvarsê têne çêkirin.

4. Rêbazên Ragihandinê û Cîhên Lêmanê

A. Rêbazên Ragihandinê:

• Balafir: Ji Stembolê (1,5 saet) an ji Amedê (45 deqîqe).
• Otobûs: Ji Wanê heta Colemêrgê (4 saet) bi dîmenên çiyayan.

B. Cîwar (Cîhên Lêmanê):

1. Otelên Gola Wanê: Wan Lake Resort bi dîmenek balkonê.
2. Konakên Gundî: Li Erdîşê, bi xwarinên malê.

5. Pêşniyarên Rêwîtiyê: Çawa Bêtir Kêf Bikin?

• Havînê: Li ser golanê belemilê bikin an jî li Adira Akdamarê seyrangehekê vekin.
• Zivistanê: Li Çiyayê Nemrûdê berfê biborin û li gundê Xaçortê çayekê germ vexwin.
• Gotina Rêwî: "Wanê, heke tu çavê xwe vekî, dê bêhna dîrokê bi te re hebe."

Bîranîn: Wan, bi zimanê xwe yê Kurdî, xwezaya xwe ya bedew, û mîrata xwe ya kevnar, wek bêjeyek ji çîroka Mezopotamyayê ye. Her gav navên Kurdî bi kar bînin (mînak: Wan, ne "Van")! 🌟