1. Nav û Dîroka Colemêrgê

A. Navê Colemêrgê:
Navê "Colemêrg"ê ji peyvên Kurdî "Col" (çiya) û "Mêrg" (mêrg, zozan) pêk tê, bi wateya "Zozana Çiyayan". Di çavkaniyên dîrokî de wek "Hakkari" (ji Tirkî: "Hakkarî" - "Qehreman") jî tê binavkirin, lê navê wê yê eslî Colemêrg e.

B. Dîroka Colemêrgê:

• Serdema Kevnar (2000 B.Z.): Bajar wekî parêzgeha Gutîyan û Hurrîyan hatiye dîtin.
• Serdema Med û Asûrî (900-600 B.Z.): Di nav şerên Med-Asûrî de cihê stratejîk bû.
• Serdema Kurdan (10-19. Sedsal): Di bin desthilatiya mîrnişînên Kurd ên mîna Zêrdelan û Ertuşî de navenda çandê bû.
• Serdema Nûjen: Di sedsala 20an de, li dijî polîtîkayên asîmîlasyonê şerîrî kir.

2. Cîhên Turîstîk ên Colemêrgê

A. Kelha Dimdim (Kela Dimdimê):

• Dîrok: Kela sedsala 16an a Kurdî, li dijî dagirkeriya Safewî û Osmaniyan şer kir.
• Çîrok: "Dimdim, ne tenê kelek e; ew sembola berxwedana Kurdan e."
• Nêrîna Xwezayê: Ji vir dîmenek spehî ya çiyayên Colemêrgê heye.

B. Gundê Berçelan:

• Xakên Kesk: Zozanên bi çîmenên şîn û avên zelal.
• Çandiniya Kevnare: Cotkarên Kurd ên bi rêbazên kevneşopî.

C. Çiyayên Colemêrgê:

1. Çiyayê Cûdî (Mount Judi): Li gor çîroka Nûhê, keştiyê li vir sekinîye.
2. Çiyayê Şax (Sat Dax): 3.800 m bilind, ji bo çiyageriyê ideal e.

D. Gola Vastanê (Gola Vanê):

• Cihê Ewlehiya Çûkan: Ji bo çûkên mîna quling û şahîn.
• Aktîvîte: Rêwîtiyên bi çêlek an peyamser li geliyên nêzîk.

E. Birca Colemêrgê (Hakkari Kalesi):

• Avahiya Dîrokî: Bermahiyên kevnar ên Med û Osmaniyan.
• Nêrîna Bajarê: Ji bilindahiyê, dîmeneke bêhempa ya Colemêrgê.

3. Çand û Xwarinên Herêmê

A. Xwarinên Taybet:

1. Serûşîn
2. Tirsîk
3. Sêvok: Şîraniya bi sêvê çiyayî û hingivê.

B. Festîval û Çalakî:

• Newroz (21ê Adarê): Şahiya li ser zozanên Colemêrgê bi agir û dansê.
• Festîvala Zozanan: Di tîrmehê de, bi hesp û çûkêşiyê.

C. Huner û Çêkeriyên Destî:

• Berûk (Cilûbergên Kurdî): Bi rengên geş ên zozanan.
• Şal û Şapik: Cilên kevneşopî yên ji hiriyê.

4. Rêbazên Ragihandinê û Cîwar

A. Rêbazên Ragihandinê:

• Balafir: Balafira Colemêrgê (YKO) ji Wanê (45 deqîqe).
• Otobûs: Ji Şirnexê (2 saet), ji Wanê (3 saet).

B. Cîwar (Cîhên Lêmanê):

1. Otelên Gundî: Berçelan Konuk Evi 
2. Konakên Zozanê: Li geliyên Şaxê bi çadirên Kurdî.

5. Pêşniyarên Seyranganê

• Havîn: Ji bo çiyageriyê li Şax û Cûdî.
• Payiz: Ji bo dîtina rengên sor û zer ên zozanan.
• Zivistan: Ji bo lîstikên berfê û germahiya xwarinan.

Gotina Dawî: "Colemêrg tenê bajar nîne; ew dilê Kurdistanê ye. Her çiyayê wê strana azadiyê vedide."

Bîranîn: Colemêrg bi zimanê Kurdî (Kurmancî û Soranî), xwezaya xwe ya çêtirîn, û kevneşopiyên xwe yên bêhempa, ji bo rêwîtiyekê dilşad e. Her tim navên Kurdî bi kar bînin (mînak: Colemêrg, ne "Hakkari")! 🌄